Jaen – Kraina gajów oliwnych

Stolice Regionów Andaluzji – Jaen

Jaen jest jedną z andaluzyjskich stolic, i nie będzie nic nieprawdziwego w stwierdzeniu, że jest najbardziej niepopularną z nich… Położony 230 km od Sevilli, i 335 km od Madrytu, pozostaje w cieniu sławniejszych i liczniej odwiedzanych andaluzyjskich metropolii, wypełnionych historycznymi ciekawostkami i zabytkami. Nie posiada w swojej turystycznej ofercie wypoczynku na złotych plażach, czy nad brzegiem wielkiej rzeki, jak to jest w przypadku Sevilli, czy Kordoby.

Zatem po co warto wybrać się do Jaen i okolic, i co warto zobaczyć?

Historia Jaen

Najstarsze ślady ludzkiej obecności w Jaén pochodzą z neolitu, około 2500 lat p.n.e. Najważniejsze osady mieszkalne, tzw. Marroquíes Bajos (dziś Bulevar), zostały odkryte w północnej części miasta. Są to największe w Europie osady z epoki miedzi. W czasach iberyjskich (800-700 p.n.e.) osady te koncentrowały się przede wszystkim wokół zbocza wzgórza Santa Catalina.

Przez wieki Jaén zmieniało „właścicieli” i nazwę. Pod panowaniem Kartaginy ziemie Jaén nazywane były Auringis ze względu na występujące tu złoto. Rzymianie nazywali je Flavią. Po inwazji muzułmańskiej w 711 roku cała południowa część Półwyspu Iberyjskiego znalazła się pod panowaniem Maurów, którzy nadali krainie nową, bardziej współczesną nazwę Jayyān. Maurowie ubogacili Jaén kulturowo, budując meczety, fortyfikacje, łaźnie i pałace.

Ze względu na pobliskie bujne lasy liściaste, liczne źródła i rzeki, w Jaén wyrabiano ozdobne gobeliny i przybory drewniane, które eksportowano na tereny Al-Andalus, czyli Półwyspu Iberyjskiego pod panowaniem muzułmańskim, oraz do Maghrebu.

Batalla de Las Navas de Tolosa, Van Halen

Z okresem panowania muzułmańskiego związane są daty licznych bitew i wojen toczonych na tych terenach. Największą z nich była stoczona w 1212 roku La batalla de Las Navas de Tolosa, pomiędzy armiami: chrześcijańską pod dowództwem kastylijskiego króla Alfonsa VIII, liczącą w sumie od 50 do 80 tys. ludzi, a muzułmańską pod dowództwem kalifa Muhammada an-Nasira – liczącą od 90 – 120 tyś. ludzi.
Bitwa wygrana przez sprzymierzone wojska chrześcijańskie, zapoczątkowała upadek muzułmańskiej obecności na Półwyspie Iberyjskim. 

Dla zainteresowanych – można odwiedzić muzeum bitwy KLIKNIJ TUTAJ PO WIĘCEJ INFORMACJI

Po zdobyciu Grenady w 1492 roku i odkryciu Ameryki w 1492 roku, Jaén stało się jednym z najważniejszych miast i regionów Kastylii. Gospodarka opierała się na uprawach oliwek, zbóż, rzemiośle i przemyśle garbarskim. W XVI wieku rozpoczęła się budowa jednej z najpiękniejszych renesansowo-barokowych katedr w Andaluzji.

Fasada katedry została ozdobiona rzeźbami Pedro Roldána przedstawiającymi świętych i ważnych person kościoła, a także zdobywcę Jaén – Ferdynanda III. Jego wzrok skierowany jest w kierunku byłej twierdzy Maurów – Castillo de Santa Catalina na szczycie wzgórza.

Kolejne wieki przyniosły zapaść gospodarki, zubożenie liczby mieszkańców, zarazy i głód. Dopiero w XIX wieku nastąpiło ożywienie gospodarcze, rozwój rzemiosła i rozbudowa arterii miejskich. W 1833 roku Jaén zostało oficjalnie uznane za stolicę prowincji.

W XXw. hiszpańska wojna domowa i inne problemy społeczne opóźniły rozwój regionu, i dopiero po śmierci generała Franco Jaen stał się ośrodkiem przedsiębiorczości i edukacji otwartym na innowacje.

Morze drzew oliwnych…

Jaen przede wszystkim słynie z produkcji doskonałej jakości oliwy z oliwek i jest jednym z czołowych jej producentów na świecie. 60 milionów drzew oliwnych rosnących w rzędach sięgających po horyzont to wręcz fascynująco-nudnawy krajobraz… Jedziesz, jedziesz, z każdej strony drzewa… i drzewa, i pola i gaje… i drzewa… :)… 

W tym morzu drzew znajdują się te mniejsze i duże, te bardzo duże i wyjątkowo wielkie oliwne drzewa. Największe znajduje się w Arroyo del Ojanco (miasto w prowincji Jaen), nazwane jest El olivo de Fuentebuena, i uważane jest za największe drzewo oliwne na świecie! Wysokie jest na 10m, pień główny podzielony jest na dwie gałęzie z czego każda liczy sobie 2,10 i 2,80 metra średnicy. Każdego roku można otrzymać z niego od 80 – 120kg owoców! Drzewo oczywiście trafiło do Księgi Rekordów Guinessa.

Słowo aceite (oliwa po hiszpańsku) pochodzi od arabskiego az-zait, co dosłownie oznaczało sok z oliwek. Jaén to doskonały przykład jak gaje oliwne wpłynęły na rozwój całej kultury, która na tych ziemiach trwa już tysiące lat.

Początkowo niewielkie uprawy zapoczątkowane zostały przez Fenicjan i Greków, ale to Rzymianie zdali sobie sprawę z nieskończonych możliwości wykorzystania oliwy, jej zbawiennego wpływu na zdrowie, i jako pierwsi rozpoczęli uprawiać oliwki na bardziej masową skalę. Następnie metody uzyskiwania najlepszej jakości oliwy udoskonalali Arabowie, bawiąc się smakiem, mieszankami owoców mniej i bardziej dojrzałych tworząc nowe receptury i odmiany. Najbardziej popularnymi tu odmianami są: Picual, Arbequina, Manzanilla i Gordal.

Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej o uprawie oliwe i ich przetwórstwie, zajedźcie do Museo de la Cultura del Olivo WIĘCEJ TUTAJ

Co zobaczyć w mieście

• 
  Zamek Castillo de Santa Catalina – zamek wzniesiony przez chrześcijan po 1246 roku, na ruinach arabskiej twierdzy. La Peña del Castillo – spektakularny punkt widokowy na miasto i część terytorium prowincji, od szczytów Sierra Mágina, przez szeroką dolinę Guadalquivir – to historyczne miejsca osiedlania się licznych kultur wzdłuż wieki. Stąd możemy zaplanować zwiedzanie miasta.
  
• Katedra Jaen – zaprojektowana w XVI wieku przez Andrésa de Vandelvira. W prezbiterium znajdują się pięknie rzeźbione stalle z około 1520 roku (stalle to rodzaj drewnianych lub kamiennych ławek). W Capilla Mayor przechowywana jest najcenniejsza relikwia katedry, chusta św. Weroniki z odbiciem twarzy Chrystusa

• Capilla de San Andrés – kaplica zbudowana w XVI wieku na zlecenie Gutiérreza Gonzalesa, skarbnika papieża Leona X w stylu mudejar
• Ratusz miejski z XVII wieku
  
• Baños Arabes – resztki XI-wiecznej łaźni arabskiej znajdującej się pod Palacio de Villadompardo z XVI wieku
  
• Museo de Artes y Costumbres Populares – z bardzo ciekawą ekspozycją

Ciekawostki

• Czy wiesz, że Jaén jest jedną z prowincji o większej liczbie tapas barów na metr kwadratowy? W Jaén jeden bar przypada na około 225 mieszkańców, a w całym mieście znajduje się ich około 2800.
  
• Jaén ma również swoje rekordy – otóż w 2009 roku, 13 000 ludzi zebrało się w Parque del Bulevar, aby wspólnie… zjeść chleb z oliwą 🙂, tym samym wpisując się na karty Księgi Guinnessa!
  
• Warto wspomnieć o naszym rodaku, Tomaszu Franciszku Ksawerym Bartmańskim. Był on inżynierem wojskowym, uczestnikiem powstania listopadowego. W różnych miejscach na świecie budował drogi i mosty, opracował plan fortyfikacji Aleksandrii, koło roku 1845 pojawił się w Hiszpanii. I tu wsławił się m. in. tym , że założył gaje oliwne, właśnie w regionie Jaen! Stworzył system ich nawadniania i zbudował „katedrę oliwy”, jak Hiszpanie nazywają piękną architektonicznie bodegę w Hacienda La Laguna!

Jaen rowerem

Dla pasjonatów rowerowych wycieczek polecam skorzystać z trasy Via Verde del Aceite, która liczy sobie 55km, przez wiejskie trasy, pod 8 mostami, od Jaen aż do rzeki Guadajoz. WIĘCEJ INFORMACJI 

Ciekawe miejsca prowincji Jaen

Jest ich całe mnóstwo, ale zwrócę uwagę tylko na kilka z nich. Jeśli macie więcej czasu odwiedźcie koniecznie:

• Baeza i Ubeda – położone niedaleko siebie, urocze małe miasteczka wypełnione pięknymi zabytkami. Baeza była jednym z pierwszych miejsc, które zostały odbite z rąk muzłumańskich w czasach rekonkwisty (w 1227 roku)
  
• Cazorla – u podnóży Park Naturalny Sierra de Cazorla. Urocze białe miasteczko na pograniczu gajów oliwnych i gór. Koniecznie znajdźcie balkon widokowy Balcon de Zabaleta, z widokiem na malowniczo położony Castillo de la Yedra. Cazorla to doskonały punkt wypadowy na górskie szlaki.

Dla fanów dzikiej przyrody i górskich włóczęg

Dla chcących się poszwędać, szczególnie polecam tereny:

• Sierras de Cazorla, Segura y Las Villas Natural Park – zajmuje obszar 214 300 hektarów, co oznacza, że jest największą przestrzenią podlegającą ochronie prawnej w Hiszpanii i drugą w Europie. Został ogłoszony rezerwatem biosfery przez UNESCO w 1983 roku. Malownicze wodospady, jaskinie, jeziorka, i doskonale oznaczone i przygotowane szlaki zachęcają do wędrówek.

Polecane trasy:

– Trasa wzdłuż Rio Borosa

 – Zdobycie Pico Cabañas 2026m n.p.m. – trasa jest długa i wymagająca, liczy około 20 km tam

– Trasa do źródeł słynnej rzeki Guadalquivir

• Przejedźcie się trasą A-319 wzdłuż Guadalquivir – przecudne widoki, zamki na wysepkach… ehhh…
• Sierra Mágina Natural Park – to kolejne miejsce warte uwagi dla ludzi z zacięciem do szwędania się .. 🙂

Gdzie zjeść w Jaen?

• El Gorrion
• Casa Antonio
• Panaceite
• Taberna La Manchega
• El Pato Rojo

Mapka z atrakcjami Jaen: